Showing 841-870 of 2,731 items.
Шĕштĕрнек çавракисем, orbes шӗштӗрнек, круги шестерни (16). П. И. Орлов.
Шĕштĕрнек икерђи, ita app. orbes tympanorum, quae vocantur шĕштĕрнек (33 a, б). П. И. Орлов. Шӗштĕрнек икерђисем çине тавралла шĕштĕрнек ђевккисене шăтарса лартаççĕ.
Шĕштĕрнек тӗп, ferrum, cui innititur йĕке (К), подпятка. П. И. Орлов. Ђул йĕки çине çӳл вĕçне ђул тĕпек варнерех кăлтăрмађ лартаççĕ, айал вӗçнерех шĕштĕрнек тăхăнтараççĕ, айал вĕçĕ шĕштĕрнек тӗп çине тăрăнса тӑрат̌. V. шапа.
Шĕштӗрне, (шэ̆шт'э̆рн'э), i. q. шӗштӗрнек.
Шалти шĕштĕрнек, tympanum (шӗштӗрнек) interius, quod collocatum est in ipso aedificio K. (33). П. И. Oрлов. Шалти шĕштĕрнеке тип урапа çавăрат̌. Внутреннюю шестерню вращает «сухое колесо».
Шӗтĕрнек, i. q. ултура. Вута-б.
Шӗтĕрнек ывăси, (ывы̆зиы), i. q. шештӗрнек çавраки? (К).
Шӗштĕрне йӗкерђи, (jэ̆г'эрџи), orbiculi шĕштĕрне, круги шестерни. Шундряши.
Шӗштĕрнек кăшăлӗ, circuli duo, quibus circumvincitur шĕштĕрнек. (16а). П. И. Орлов. Шĕштĕрнек кăшăлӗсем иккĕ.
Шпил, ferramentum, quo perforator mola, шпиль. П. И. Орлов. Шпилпа (83) ђула шăтараççӗ.
Шыв арманĕ, водяная мельница. || Parva moletrina, oblectamentum puerorum, quod moletrinae speciem refert, игрушка в виде мельницы. N. Шыв арманӗ те ил, арман авăртмалла выљăпăр. Захвати с собой и водяную мелышцу, мы (там) будем играть в мельники («в молотье»).
Ак [1:65]
3. Ак, i. q. v.tatar ak, albus, candidus? От тат, ak, белый?
Ак [1:65-66]
4. Ак, idem esse opinor atque v. tatar. ak, albus, candidus. Повидимомому, татар. слово: ak, белый
Акăм айĕ, (агы˘м аjэ˘), seminum in argo sparsorum series (haec v. mihi quidem ficticia esse videtur), ряд посеянных в поле семян (повидимому, выдуманное выражение).
Акăн, (агы˘н), spargi, defluere (de seminibus quarundam plantarum dicitur, ubi iam ad maturitatem pervinerint). Осыпаться (о семенах растений).
Арман лапĕ, (лабэ̆), nom. campi prope vicum Кăлаткă, praef. Chvalyniensis, назв.. поля (хир) около с. Чувашской Кулатки, Старо-Лебежайской вол. Хвалын. у.
Арман ларт, (ларт), aedificare moletrinam, построить мельницу (водяную, ветряную и пр.).
Арман мелникки, (мэл'н'ик'к'и), мелникĕ (-гэ̆), molitor, molendinarius, мельник. N. † Арман мелникки хоњ-аçу, йомăç карђăкки хоњ-аму. Твой свекор—мельник, а твоя свекровь—йомзя.
Арман уç, (yc'), cataractae claustra in totum aperire, ut libere fluat aqua, распрудить мельницу. Альш. Пушђă арманне çуркунне уçса йараççĕ, пĕвине татса кайасран. Весною Вожжинскую мельницу распружают, для того, чтобы не прорвало плотину.
Арман утти, (уττиы), nom. campi, назв. поля (хир йађӗ).
Арман-кас, (к┐ac), nom viae in vico Кăнна-Кушки, praef. Buensis, назв. улицы (урам йађӗ) в с. Кошках, Бурундуков. в. Буин. кантона.
Арманла, ludi genus, cum pueri moiam e glacie factam et in paxillum insertam versando delectantur, назв. игры (верчение ледяного жернова). Орау. Епĕр ĕлĕк кĕр-кунне пăр çинђе арманла выљаттӑмăр. Пăр пĕр шит хулăмăш пек шăннă ђухне, пĕве çинђи пӑртан пĕр аршăн тăваткалӗ пек çавраканн касса кăлараттăмӑр та, ăна айал йенђен пуртӑ сăмсипе пăркаласа шӑтарса пĕр çу лупашки пек тĕпек вырăнĕ тăваттӑмăр. Армањ тĕпеккине пăр çине пӗр-ик кун малтан çапса кӳртсе шӑнтнă патак пуçне йакатса (тӳрлетсе) тăваттăмăр йе пăр çине шăнса ларнă пăр катăкĕнђенех тăваттăмăр. Унтан хай армана, тĕпекки çине тĕпек лупашкине тӗл туса, лартаттăмăр та, каллех арманін çийал йенђен пĕр хĕрне (=хĕррине) пуртӑ сăмсипе шăтăк тӑваттăмăр. Çав шăтака туйана тăрăнтарса, туйапа çавăрса авăртаттăмйр. Арманĕ пĕр пек çаврака пулмасан, ăна авăртнӑ (çавӑрнă) ђухне пуртӑ çивĕђĕшне хирӗç тытса çавракалататтăмăр. Çап-çаврака пулсан, арманĕ, пĕре авӑртса йарсан, тахçанђђен (очень долго) халтăртатса авăрса ларат̌-ђĕ. Ib, Ађасам пĕве çинђе арман тăваççӗ.
Арманпек, (п┐эк),—пак, ut mola(-am), как жернов. Якейк. Çӳçрен тытрĕ те, арман пак авăртрĕ. Схватил за волосы и давай вертеть! (подобно движению жернова). Альш. Хĕр, йĕнĕ ђухне, ларнă çĕрте тек арман пек йара-тавра сулӑнса ларат̌, хӗвеле май: «сулӑнса йĕрет», теççӗ çавна. Во время плача невеста все время сидит и качается, вращаясь всем туловищем по солнцу, на подобие вертящегося жернова. Это называется «плакать раскачиваясь». Сказки и пред. Чув. 53. Сарă вӑрăм кађђасем, арман пек çавăрӑнса, ташшисене ташлаççĕ. Высокие русые молодцы пляшут, вращаясь как жернова.
Шу армањ, (арман'), то же, что пред. сл.
Ак [1:66]
5. Ак, vox ignotae signif. in aenigmate posita.
Ак [1:66]
6. Ак, vox ignotae signif., Quae in aenigmate legitur. Слово неизв. значения, встречающееся в загадке.
Ак [1:66]
7. Ак, vox incerta, quae, cum vocabulo «лаик» coniuncta, in aenigmate legitur. Слово неизв. значения, встречающееся в загадке.
Ака-пуç аври, (авϱиы), i. q. турат.