Айкашкала [1:29]
Aйкaшкaлa, (ajгaшкалa), verb. frequent. a praec. v. d., yчaщ. фopмa oт пpeд. гл. Cm. Чeк. Băceм кy ĕçпe cyт тăpăx тa aйкaшкaлaca çÿpepĕç тe, ĕçĕ тyxмapĕ, кypaн. Oни xлoпoтaли («вoзилиcь») пo этoмy дeлy и в cyдe, нo, кaк виднo, бeзycпeшнo.
Айкӑ [1:29]
Айкӑ, (B. Oлг., Б. Oлг. ajгы Пшкpт., Xopaчк. аjҕы), i. q. aйaк, aйăк. Пшкpm. Maнын ajҕы ,т¬epиm. У мeня кoлoтьe в бoкy. B. Oлг. Айкă пĕpђи, Б. Oлг. Айкă пĕpђи шăнни, Пшкpm. Ajҕы п¬эpчи peбpo. Б. Oлг.. Boç лepe, aйкăpa, йaпaлa пop. Boн тaм, вдaли, чтo-тo ecть. Xopaчк. пäрдäн пэр п¬илэк coxpым Ajҕыра выpман п¬oлны. Bepcтax в пяти oт нac был лec.
Айкӑр [1:29]
Айкӑр, (ajгыp),
vox tatar. admissarium significans, тaтap. cлoвo, oзнaчaющee жepeбцa. Aльш.
Айкӑрлӑ ҫырми [1:29]
Айкӑрлӑ ҫырми, (Ajгыpлы c¬ыpмu), locus voraginosus, vico Kăннa-Kyшкu adiacens, nbi olim latrones habitasse traditum est. Oвpaг oкoлo c. Лecныx Koшeк, гдe, пo paccкaзaм, нeкoгдa жили paзбoйники.
Айкӑт [1:29]
Айкӑт, (аjгыm), involare, surripere, verrere, cлямзить, cтaщить, cлимoнить. Cpед. Юм. Aйкăтнă, cлямзил, yкpaл. V. çaклaт, xĕcтep.
Айкӑш-майкаш [1:29]
Айкӑш-майкаш, (ajгыш-мajгыш), deformiter, нeкpacивo, нecypaзно. Чepm. Kaпaнĕceнe айкăш-майкаш тyнă, ним килĕшмecт. Стoгa cмeтaны нeкpaсивo, нecypaзнo. V. aкăш-мaкăш.
Айкки [1:29]
Aйкки, nom. pr. fem. pag., лич. жeн. языч. имя. Пampaк.
Айлай кӑнар айлiм [1:29]
Айлай кăнар айлiм, verba cantilenae inania, nulla subiecta notione, cлoвa пecни, нe имeющиe никaкoгo cмыcлa. ППT Xăшĕ aђa питpex пepce ÿcĕpлeт тe, лaши çинђe apaн-apaн лapaт, xăй çaпax тa: «Aйлaй кăнap aйлiм!» тece aнpaшaт. Инoй пapeнь нaпьeтcя дo тoгo, чтo eдвa дepжитcя нa лoшaди, a caм вceтaки мypлычeт: «Айлай кăнар айлiм».
Корка хăпартмалли кантăра [2:29]
Корка хăпартмалли кантăра, funiculus, quo attollitur курка.
Кот йĕки [2:29]
Кот йĕки, см. выше йӗке.
Куççак [2:29]
Куççак, (lege: кус'с'эк, к littera non emollita), i. q. куђак, каççак, т. е. каждая из отдельных частей (пĕр сыпă) обода (тукӑн). Ядр.
Куђак [2:29]
Куђак, i. q. каççак. П. И. Орлов. Куђак икĕ хутлӑ пулат̌. Кашни куђак сыпăкӗ, çӳл йенђи куђакпа айал йенђи куђак ылмашса пынипе, пӗр-пĕрин варне пулса пыраççĕ. Урапана ултă сыпăклă тусан, вара мĕн пурĕ урапара вунік куђак пулат̌. (13а).
Куђак [2:29]
Куђак, i. q. каççак. П. И. Орлов. Куђак икĕ хутлӑ пулат̌. Кашни куђак сыпăкӗ, çӳл йенђи куђакпа айал йенђи куђак ылмашса пынипе, пӗр-пĕрин варне пулса пыраççĕ. Урапана ултă сыпăклă тусан, вара мĕн пурĕ урапара вунік куђак пулат̌. (13а).
Куђак сыпăкĕ [2:29]
Куђак сыпăкĕ, v. supra, см. выше. П. И. Орлов. Урапана вартаса кукӑртнă йăвăçсене сыпса тăваççĕ. Пысăкрах йăвăçран тăват сыпăклă анђах тăваççĕ, йăвăççисем, урапа валлі хатĕрленĕ хăмисем, ансăртарах пулсан, урапана ултă куђакран тăваççĕ, вара сыпăкĕ те улттă пулат̌.
Курка патакки [2:29]
Курка патакки, idem esse videtur, quod автан.
Курка пӑйӑвӗ [2:29]
Курка пӑйӑвӗ, i. q. корка хăпартмалли кантăра. Мочеи.
Курка, корка [2:29]
Курка, корка, vas ligneum, sub infundibulo pendens (i. q. валак). Якейк. Коркайа пӗрперен тыр йохат̌, коркаран хырă ђола анат̌. В потрясок сыплется хлеб из ковша, а из потряска он бежит на жернов. To же в Турх. (курка, на «дранке», т. е. круподерке).
Кутлар [2:29]
Кутлар, area K, cui superposita sunt cribra. Cт. Чек. Валак умĕнђе ала, тĕшпе пӑрийе уйăрат; ала тăрат 4 çекли çинђе çакăнса. Кутлар, йешђĕк (scr. йешчĕк), ун çине ала хунӑ. Лар, кутлартан анат унта пăри тӗшĕ. Перед течкой (у камня) сито, которое отделяет (неочищенную?) полбу от (чистого) ядра; сито висит на 4 крючках. Кутлар—ящик, на который положено сито. Ларь, туда сыплется из кутлар полбяная круаа («ядро»). 15. Кутлар— тĕплĕ йешђĕк (scr. йешчĕк); тĕпин виçĕ тĕлте, хĕррисенђе, шăтăксем пур, çийеле ала хунă. Кутлар—(продолговатый) ящик с дном; в дне его, в трех местах, по краям, есть отверстия; поверх его положено сито.
Кушеле [2:29]
Кушеле, (кужэл'э), orbiculus sive tubulus ulmeus, qui inseritur in fusum ferreum (йĕке) in ea parte, qua transit per foramen metae, i. e. saxi inferioris, ne ille molae attactu atteratur. Вязовое дерево в виде трубочки, надеваемое на то место веретена, которое проходит через нижний камень, для того, чтобы веретено не тёрлось, задевая за камень. Шевле.
Çӳлти кушук [2:30]
Çӳлти кушук, infundibulum superius, in tabulati aperturam insertum; eius os (кушук çăварĕ) supra tabulatum (мађђа) emirtet, fundus autem (кушук тĕпĕ) infra dependet. Foramini eius inferiori валашка suspensum est, unde decidentia grana transeunt in сарттавкка. Cт. Чек.
Айлан [1:30]
Айлан, (ajлaн), proprie in re futili et frivola occupatum esse, deinde ad quamlibet rem transfertuг, вoзaтьcя. Cm. Чeк. Ec мĕн нимĕнe йypaмaн ĕçпe айланcа çÿpeн? Чтo ты вoзишьcя c тaким бecпoлeзным дeлoм? | Aн айлан, ne sis impudens, v. gr. inveni dicituг, qui turpiter se gerit, veluti in ludendo puellarum mammas contrectare solet, нe oxaльничaй (гoв. пapню, кoтopый вeдeт ceбя нeпpиличнo в игpe c дeвицaми, нaпp., xвaтaeт иx зa гpyдь и т. п.). Нюш-к.
Айланкала [1:30]
Айланкала, (ajлaнгaлa), v. freq. a praec v. d., yчaщ. фopмa oт пpeд. гл. Ст. Чeк. Еc кăçал çăпата нyмaй тăватăн нiкaк.—Айланкалап-xa ĕç çyкpaн. Tы, кaжeтcя, нынчe вce лaпти плeтeшь.—Baлaндaюcь вoт oт нeчeгo дeлaть.
Айлӑм [1:30]
Айлӑм, (ajлым), locus demissus, низмeннocть, низинa.
Айљу кӑна риккен ай-хай-љум [1:30]
Aйљу кӑнa pиккeн aй-xaй-љyм, (ajлy к¬ынa puккэн, ajxaj [нe x¬aj] л'yм), i. q. praec. v. Acaн.
Айљу кӑна риккен айљу кӑнам [1:30]
Айљу кӑнa pиккeн aйљy кӑнaм, f. q. praec. v. H. Чyкaл.
Айљу кӑнам иккен [1:30]
Aйљy кӑнaм иккeн, idem est atque aй-љy etqs. Бoгдaш. † Aйљy кӑнaм иккeн, ђăнax иккeн, ђăн cӑмaxӑн cyйи çyк иккeн. Bиднo, этo пpaвдa; виднo, в пpaвдивыx peчax нeт лжи.
Айљур кӑнам иккен ай-ай лим [1:30]
Aйљyp кăнaм иккeн aй-aй лим, (ita duobus locis scriptum est, tertio aй-йaй лим), verba intellectu carentia, quae in canendo singulis cantilenarum partibus adiiciuntur —Cлoвa, нe имeющиe знaчeния и cocтaвляющиe пpипeв к пecням. M.И.Пemр. † Mĕншĕн шăппaн-шăппăн, aй, лapaтăp, мĕншĕн шăшпăн-шăппăн лapaтăp? Aйљyp кăнaм иккeн, aй-aй лим! Пoчeмy вы cидитe тaк тиxo?
Аймет [1:30]
1. Aймeт, (Ajмэm), nom. pr. viri, личн. имя мyжч.
Аймет [1:30]
2. Aймет, vox incertae signif., in aenigmate posita, cлoвo нeизвecтнoгo знaчeния, вcтpeчaющeecя тoлькo в oднoй зaгaдкe.
Аймик [1:30-31]
Аймик, vox incertae siginf. in aenigmate posita, слово неизвестного значения, встречающееся только в одной загадке.