Сайтри статья шучӗ: /55000  

Showing 1-8 of 8 items.

Тăрă çавракан йăвăç [2:51]

Тăрă çавракан йăвăç, (тŏрŏ с’┐авраган jы̆вы̆с'), i. q. крушал. В переводе на чувашский язык одни называют кружало «тăрă çавракан йывăç», а другие—çаврашка и т. п. Шевле.

Тăрă ораписем [2:51]

Тăрă ораписем, (тŏрŏ орабизэм), rotulae additae tecto ad iaciliorem eius circumactum. «Колеса, устраиваемые в виде большого блока и прибитые к брусьям, на которых лежит вал. Колеса эти, так же, как и колодки, приделаны для легкости вращения арман тăрри при надобности. Задевая о внутренние стенки кружала, они не только придают легкость вращенаю арман тăрри, но служат при этом наилучшим предохранителем арман тăрри от падения с мельничного сруба, называемого по-чувашски apман трупи или прямо трупа. Шевле.

Тăтхă [2:51]

Тăтхă, cuneus ferreus, qui est in capite валкаска (in çил арман). «Железный клин на конце вала» (ветрянки). Шевле.

Тăхçа [2:51]

Тăхçа, (mŏxc'a), malleolus ferreus, utroque capite in aciem (sed non in mucronen) fastigato, quo molarum incisuras faciendi causa utuntur. Насека, которой куют камень. Якейк. Ходар., Торх. П. И. Орлов. Тăхçа (82) икĕ тĕрлĕ пулат̌: а) репђик, в) тăхçа. Насека бывает двух родов: а) репђик, в) тăхçа.

Тăхђа [2:51]

Тăхђа, (moхчa), i. q. тăхçа. V. тăх in Thesauro.

Тĕкĕ [2:51]

Тĕкĕ, (т’ö̆гö̆), ita appellantur statumina, fulcra, adminicula vel retinaciila lignea, quae in pistrinis adhibentur. Подпорка, упорина. Мочеи. Тĕкĕ—подпорка кайккă.

Тĕнĕл [2:51]

Тĕнĕл, axis (cardo) ferreus, qui infixus est in валкаска (in шыв арман). «Железная ось, вставленная в вал» (вод. мельницы). Шевле. ║ Axes duo, quibus sustinetur cribrum (in кӗрпе арман). ║ «Устройство постава крупяной мельницы и названия его частей совершенно то же, кроме следующих, которых вовсе нет в мукомольных мельницах, и которые имеют особенные названия: 1) тĕнĕл—ось (их 2 штуки), на которых висит 2) ала (решето).

Тĕпек [2:51-52]

Тĕпек, (т'ö̆бэк', mэ̆бэк), ferrum planum oblongum, forma quadrata, quod in foramen catilli transverse inclusum est; in eius foramina furcae ferreae (ухват) fusique (йӗке) capita inseruntur. Taie quiddam Romani veteres subscudem ferream vocitasse videntur (v. Vitr. X, 5). Параплица, порхлаца. Ђула çавăракан йĕке тăрринђе тĕпек; тĕпексĕр ђул тăмаст̌. На верхнем конце веретена, вращающего камень, есть порхлица; без порхлицы камень держаться не может. Тоскаево. Тĕпек мĕн пурӗ виççĕ пулат̌: çийелти тĕпек в(ă)та çĕрти тĕпек, айалти тĕпек. Çийелти тĕпеке йĕке тыткине тыттарса хураççĕ, вăл çийелти ђул çинђе выртат̌, вăта çĕрти тĕпек айалти ђул çинђе выртат̌; айалти тĕпек ђул йĕки çумĕнђе тытăнса тăрат̌. Порхлиц всего бывает три: верхняя, средняя и нижняя. Верхнюю порхлицу вставляют ухватив ее ухватом; она лежит на верхнем камне. Средняя порхлица лежит на нижнем камне, а нижняя держится на веретене. (Все это сомнительно; о трех параплицах я не слыхал: их бывает не более двух; см. шапа). Якейк. Тĕпек, ăна тимĕртен тунă, вăл ђолă çавăрат̌. Параплица сделана из железа, она вертит камень. Асан. «Тĕпек—большое железо в жернове, на которое упирается ухват» (у ветрянки). П. И. Орлов. Ђул тĕпек ђул йĕки тăрӑнђе тăрат̌. Порхлица находится на веретеле (К5). А. Турх: Тĕпек—ђула çавăраканни. Йĕке тăрринђе тĕпек. Тĕпексĕр ђул тăмас.