Сайтри статья шучӗ: /55000  

Ака туйӗ [1:83-84]

Ака туйĕ, ака-туй, (ага туj), dies festi, qui tempore verno ante arationem celebrantur, праздник, устраиваемый перед весенней пашней. V. Магн. 18 sqq. Ib. Ей пĕсмелле! Пĕр торă, ан парах! Ырă çĕр йыш(ĕ), çырлах! Хоçа пиђке поçларĕ сире поççапмашкăн. Ан пăрахăр! Йепле полiн те осрăр! Ойа тохсан ойра перекет парăр, киле кĕрсен килте перекет парăр! Çак хоçана, килне-çортне, выљăхне, ађисене ан пăрахăр! Ака-туйран ака-туйа осрăр! Ђӳк, çырлах! Сана йӳççи, пире шерепет. Н. 1. «ырă çĕр йыш(ĕ)» non familiam almae terrae significat, sicut Magnitskio visum est, sed potius sanctum terrae dominum, quod numen agris segetibuque praeesse exitimatur. Здесь «ырă çĕр йыш(ĕ) означает не «семейство доброй земли», как переводит Магн., а святого хозяина земли, божество, от которого зависит рост полевых хлебов. Шевле. Ака-туй тотар йеннерех ђăвашсен праçнiкĕ полнă; она Мон-кон иртсен тунă. Праздник весенней пашни праздновался у чуваш, живущих ближе к татарам; его праздновали после пасхи. | Ludi publici, qui in Череп. Fiebant tempore verno (festi, quod Pascha appellatur, nulla ratione habita; v. infra), in quibus propositis praemiis cursu, luctatione, equisque certabatur, весенний праздник, который в Череп. праздновался независимо от времени Пасхи. Была борьба, конские скачки, беганье взапуски; победителям давали подарки. Альш., Раков. Икĕ турă лашана ака-туйне йамаççĕ. Альш. † Икӗ турӑ лашана ака-туйа йамаҫҫӗ. Двух гнедых лошадей пускают на праздник весенний пашни. Нюш-к. Ака-туй тăвнă ђух йалти хĕрсене ака турттарса йал йĕри-тавра пĕр хут çавăрăннă акапа акаласа. Аки-пуçне арçын тытса пынă, тет. Хĕрсем ака туйне пурте çивĕчĕсене салатса, пиçиккисене салтса туртнă, тет. Кутавăйсем хĕрсене ака туйне хăва-хăва тухнă, тет. Во время праздника «ака-туй» заставляли деревенских девушек проводить плугом борозду вокруг деревни. Плугом правил мужчина, девушки везли плуг, распоясавшись и распустив косы. Десятские и сотские ходили по домам и выгоняли девушек на «ака-туй». V. хĕр-аки. Eodem nomine Tatarorum feriae designantur equorum curriculis notabiles, quae eorum lingua «сабан туйы» vel «сабан» appellatur; haec appellation idem significant, atque «ака-туй». Так же называют чуваши и татар. праздник сабан. V. Магн. 21. Изамб. Т. Исеккел ака-туйне карăм. Я ходил в Исаково, на (татарский) сабан. | Eadem voce etiam alia eiusdem generis certamina significantur, quae quolibet alio tempore, nullo apparatus, inter pueros maxime, animi voluptatisque causa fiunt. Hinc: Ака-туй йар